Ngũ uẩn là gì? Chi tiết về Ngũ uẩn mới nhất 2022

Nội dung bài viết này cần thêm chú thích xuất xứ để kiểm chứng thông báo. Mời bạn cứu triển khai xong nội dung bài viết này bằng phương pháp bổ sung cập nhật chú thích đến những nguồn an toàn. Những content không tồn tại nguồn rất có khả năng bị nghi ngại and xóa khỏi.

Một trong những phần của loại bài về
Phật giáo
Lịch sử vẻ vang Phật giáo Timeline of Buddhism Tất-đạt-đa Cồ-đàm Buddhist councils Danh sách of Buddhists
Trung đạo Không tính Nghiệp Tái sinh Luân hồi Thiên hà học Phật giáo
Tam học Buddhist Paths lớn liberation Giới Ba-la-mật-đa Thiền Phật giáo Tam thập thất bồ-đề phần Tu viện Phật giáo
Niết-bàn Tứ thánh quả A-la-hán
Phật giáo Nguyên thủy Kinh khủng khiếp Pāli Đại thừa Tiểu thừa Kinh khủng khiếp Phật giáo Nước Trung Hoa Kim cương thừa Kinh khủng khiếp Phật giáo Tây Tạng Navayana
Ở những nước Ấn Độ Trung Hoa Xứ sở nụ cười Thái Lan nước Nhật Myanmar Sri Lanka Laos Cambodia Triều Tiên Đài Loan Bhutan Mông Cổ Nga VN
Cổng thông báo Phật giáo

Ngũ uẩn (zh. wǔyùn 五蘊, sa. pañca-skandha, pi. pañca-khandha, bo. phung po lnga ཕུང་པོ་ལྔ་), cũng gọi là Ngũ ấm (五陰), là năm (pañca) nhóm (skandha) đặc trung cho năm vấn đề phân thành con người, tổng thể thân tâm. Ngoài ngũ uẩn đó ra không tồn tại gì gọi là cái “ta”.

Ngũ uẩn là:

1. Sắc uẩn (zh. 色; sa., pi. rūpa), chỉ sự nhận ra mình có thân and sáu giác quan (hay có cách gọi khác là lục căn, gồm có mắt, tai, mũi, lưỡi, thân and ý), do Tứ đại chủng (sa., pi. mahābhūta) phân thành, đó là bốn vấn đề đất, nước, gió, lửa. Sắc khiến cho những giác quan and đối tượng người dùng của chúng. Cái biết của sắc uẩn gọi là sắc thức, là sáu dạng lòng tin liên lạc tới sáu giác quan: Tinh thần của mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý. Sắc thức chịu ảnh hưởng vào sáu căn giao thiệp với sáu trần để dựng nên nên sáu thức.(Này những Tỷ-kheo, ra làm sao gọi là sắc? Bị cân chỉnh, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là sắc. Bị cân chỉnh bởi đồ gì? Bị cân chỉnh bởi lạnh, bị cân chỉnh bởi nóng, bị cân chỉnh bởi đói, bị cân chỉnh bởi khát, bị cân chỉnh bởi sự xúc chạm của ruồi, muỗi, gió, sôi động and rắn. Bị cân chỉnh, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là sắc.)
2. Thọ uẩn (zh. 受, sa., pi. vedanā), tức là tổng thể những xúc cảm, cảm nhận thấy sự cân chỉnh chung quanh, không nhận thấy chúng là thoải mái, giận dữ hay trung tính.(Này những Tỷ-kheo, ra làm sao gọi là thọ? Ðược cảm thọ, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là thọ. Cảm thọ gì? Cảm thọ lạc, cảm thọ khổ, cảm thọ phi khổ phi lạc. Ðược cảm thọ, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là thọ.)
3. Tưởng uẩn (zh. 想, sa. saṃjñā, pi. saññā) là nhận ra sự lạ mắt, như là màu này khác màu kia, mùi này khác mùi kia…^[1](Này những Tỷ-kheo, ra làm sao gọi là tưởng? Nhận rõ, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là tưởng. Nhận rõ gì? Nhận rõ màu xanh da trời, nhận rõ gold color, nhận rõ red color, nhận rõ white color. Nhận rõ, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là tưởng.)
4. Hành uẩn (zh. 行, sa. saṃskāra, pi. saṅkhāra), Hành là dự tính, toan tính, suy tư, suy xét trước 1 ra quyết định. Hành gồm có toàn bộ tổng thể những chủ tâm trước lúc 1 biện pháp hành động đc dựng nên. Hành là đối tượng người dùng đã tạo ra nghiệp thiện ác.(Gồm Thân hành, Khẩu hành, Ý hành)(Này những Tỷ-kheo, ra làm sao gọi là hành? Khiến cho đang thi hành (pháp) hữu vi nên được gọi là hành. Khiến cho đang thi hành (pháp) hữu vi gì? Khiến cho đang thi hành sắc với sắc tánh, tạo cho đang thi hành thọ với thọ tánh, tạo cho đang thi hành tưởng với tưởng tánh, tạo cho đang thi hành những hành với hành tánh, tạo cho đang thi hành thức với thức tánh. Khiến cho đang thi hành (pháp) hữu vi, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là những hành.)
5. Thức uẩn (zh. 識, sa. vijñāna, pi. viññāṇa) là sự nhận thức nhờ mặc định, mặc định cái này chua, mặc định cái kia đắng, mặc định cái nọ red color, mặc định cái kia nóng, cái này lợi, cái kia không lợi… Đó cũng là bước chuyển tiếp của tưởng uẩn and hành uẩn, từ sự cảm nhận thấy sự lạ mắt rồi suy tư suy xét xem mức độ lạ mắt ra sao, cho tới định nghĩa sự lạ mắt bằng các danh từ hay tên thường gọi cho mỗi sự vật, vụ việc, hiện tượng kỳ lạ…^[1](And này những Tỷ-kheo, ra làm sao gọi là thức? Rõ biết, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là thức. Rõ biết gì? Rõ biết chua, rõ biết đắng, rõ biết cay, rõ biết ngọt, rõ biết chất kiềm… rõ biết chưa hẳn chất kiềm, rõ biết mặn, rõ biết không mặn. Rõ biết, này những Tỷ-kheo, nên được gọi là thức.)

Ngũ uẩn cũng khá được gọi là năm ràng buộc vì chỉ có Phật hay A-la-hán mới không biến thành dính bận bịu địa điểm chúng. Đặc tính chung của chúng là Vô thường, Vô ngã and Khổ. Bát-nhã-ba-la-mật-đa tâm kinh nhấn mạnh vấn đề đến tính Không của ngũ uẩn.

Đặc điểm khổ and vô thường của năm uẩn là một trong những các cách nhìn quan trọng nhất của Phật giáo. Khổ khởi nguồn từ lòng ham muốn, không hiểu nhiều sự vô thường của ngũ uẩn, không chắc thật của rất nhiều uẩn đó; and con người đc phân thành từ thời điểm năm uẩn đó không gì khác hơn là một sự giả hợp, không tồn tại một chiếc “ta” thật sự đứng đằng sau con người đó (Vô ngã). Tri kiến về tính vô ngã của ngũ uẩn là một tri kiến rất quan trọng, nó rất có khả năng mang đến giải thoát. Đại sư người Đức Nyānatiloka trình diễn như sau về sức ảnh hưởng đó:

“Cuộc sống của mỗi tất cả chúng ta thực ra chỉ là một chuỗi hiện tượng kỳ lạ thân tâm, một chuỗi hiện tượng kỳ lạ đã sinh hoạt vô lượng kiếp trước lúc ta ra đời and sẽ vẫn liên tiếp vô tận sau khoản thời gian ta chết đi. Ngũ uẩn này, dù riêng biệt từng uẩn hay hợp chung lại, chúng đã không còn gì phân thành một chiếc gì gọi là cái ta. Ngoài chúng ra, đã không còn đồ gì đc gọi là một thể của cái ta hòa bình với chúng, để ta tạm gọi nó là cái ta. Niềm tin có một chiếc ta, chứa một nhân phương pháp hòa bình chỉ là một ảo tưởng.“

Joseph Goldstein cũng viết:

“Cái mà tất cả chúng ta gọi là cái ta chỉ là ngũ uẩn đang đang thi hành vô chủ.”.

Tìm hiểu thêm.[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo thêm…[sửa | sửa mã nguồn]

• Fo Guang Ta-tz’u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz’u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-kuang ch’u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
• Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.

Tham khảo thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Kết nối ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Phật học căn bản, Phần I – Bài 2: Năm Uẩn (2002)
• Đại Tạng Kinh VN, T3 – Chương 1: Tương Ưng Uẩn (1993)